Όταν η τελειομανία σε μπλοκάρει

Βρισκόμαστε σε μια κοινωνία όπου το άγχος και οι διαταραχές του άγχους παρουσιάζουν μεγάλη έξαρση. Ταυτόχρονα, βομβαρδιζόμαστε από πρότυπα, τα οποία προάγουν την τελειότητα. Ο κόσμος γύρω μας αποτελείται από εικόνες προσώπων αψεγάδιαστης ομορφιάς, σώματος με ζηλευτές, αγαλμάτινες αναλογίες, εικόνες επιτυχημένων ανθρώπων στην εργασία τους, στην τέχνη, στην επιστήμη, καθώς και καθημερινές εικόνες ευτυχίας σε κάθε τομέα της ζωής.

Όλες αυτές οι εικόνες θέτουν το άτομο σε μια επίπονη και διαρκή προσπάθεια να φτάσει ή να ξεπεράσει τα πρότυπα του. Ήδη από την παιδική ηλικία, οι γονείς δημιουργούν για τα παιδιά τους μια φαντασίωση τελειότητας και ένα σενάριο επιτυχίας, βασισμένο στο να πιάσει κανείς το μέγιστο των επιδόσεων του, ώστε να φτάσει στο ανώτερο επίπεδο. Ουσιαστικά κολυμπούν όλοι σε μια θάλασσα δυνητικών επιτυχιών, οι οποίες θεωρούνται εφικτές μέσα από τη διαρκή προσπάθεια και συνεχή βελτίωση των επιδόσεων.

Το μέσο που προβάλλεται σε όλους μας για να πετύχουμε στη ζωή είναι η αναζήτηση της τελειότητας. Αναζητούμε και προσπαθούμε για την τέλεια επίδοση σε κάθε τομέα: στο να έχουμε το τέλειο, φωτεινό και λαμπερό πρόσωπο, σώμα πανέμορφο, όπως προβάλλεται στις διαφημίσεις, στο μόντελινγκ, και στους σταρ του Χόλυγουντ και όλα αυτά μας κάνουν πολύ απαιτητικούς και τελειομανείς με την εξωτερική μας εμφάνιση. Αντιστοίχως, προσπαθούμε να έχουμε τους τέλειους βαθμούς, ακαδημαϊκά και σχολικά και την τέλεια επίδοση στην εργασία. Όλα αυτά για να μπορέσουμε να πάρουμε τον ιδανικό μισθό για να μας ανοίξει την πύλη για την υποτιθέμενη ιδανική καταναλωτική ζωή, που θα μας εξασφαλίσει ένα εντυπωσιακό και ακριβό σπίτι και αυτοκίνητο, ακριβά ρούχα και εν γένει πολυτέλεια. Αυτό είναι σε γενικές το σενάριο της κοινωνίας και της εποχής που ζουμε.

Κάποιες φορές, ακόμη και όταν αυτό για τους περισσότερους δεν είναι εφικτό, μαθαίνουμε να μην ικανοποιούμαστε από τον εαυτό μας και τις επιδόσεις μας, τόσο σχετικά με την εξωτερική μας εμφάνιση, όσο και με τις επαγγελματικές και μαθησιακές μας επιδόσεις. Τότε, αυτή η σύγκριση ανάμεσα στο ποιό είναι το ιδανικό που θέλω να πιάσω και το ιδανικό στο οποίο βρίσκομαι, δημιουργεί μέσα στο άτομο μια ισχυρότατη σύγκρουση που καταλήγει σε ένα ανεξέλεγκτο άγχος και σε μεγάλη πίεση.

Το άγχος λοιπόν και η τελειομανία είναι αλληλένδετα.

Όσο πιο τελειομανής είναι κάποιος τόσο πιο πολύ άγχος έχει. Όσο πιο τελειομανής είναι τόσο πιο πολύ συγκρίνει τον εαυτό του με τους άλλους, και εκείνους  που ξεπέρασε, όσο και εκείνους που δεν έχει φτάσει ακόμα.

Η τελειομανία είναι σαν να είσαι δρομέας σε έναν αγώνα δρόμου που δεν έχει τέλος.

Έτσι νιώθουν οι άνθρωποι που υποφέρουν από την τελειομανία. Εδώ μπορούμε να διακρίνουμε δύο είδη τελειοθηρίας. Το ένα είδος το συναντάμε στους ανθρώπους που έχουν πολύ υψηλά στάνταρ επιδόσεων για τον εαυτό τους αλλά και τους άλλους, με αποτέλεσμα να γίνονται πολύ αγχώδεις οι ίδιοι, να δυσκολεύονται να ευχαριστηθούν πράγματα στη ζωή τους και να φιλτράρουν τη χαρά τους με μοναδικό κριτήριο την επίτευξη ενός υψηλού στόχου. Έτσι συνηθίζουν να δείχνουν λίγο αδιάφοροι για άλλα πράγματα γύρω τους, για τους άλλους ανθρώπους που συνδέονται μαζί τους, να υποτιμούν όσα έχουν κατακτήσει και να γίνονται προς τους άλλους καταπιεστικοί και υποτιμητικοί ή ειρωνικοί.

Για παράδειγμα, μια γυναίκα με τέτοιου είδους τελειομανία θα μπορούσε να είναι κάποια η οποία θέτει ως στόχο στη ζωή της να γίνει στη δουλειά της διευθύντρια. Μόλις το πετύχει αυτό είναι σαν να απελευθερώνεται η ψυχολογία της και μπορεί να δείξει προς τους άλλους ένα ήρεμο και χαλαρό πρόσωπο και η ίδια να βιώσει συναισθήματα ικανοποίησης και χαράς. Μέχρι τότε, όμως, οι σχέσεις της μπορεί να έχουν θυσιαστεί στο βωμό της επιτυχίας και να έχει καταλήξει απομονωμένη, ακόμη κι αν έχει ανθρώπους γύρω της, ακόμη κι αν έχει σύζυγο και οικογένεια. Επίσης, μπορεί να έχει παρουσιάσει προβλήματα υγείας ή ψυχικής υγείας.

Υπάρχει και ένα άλλο είδος τελειομανίας το οποίο είναι ακόμη πιο καταδυναστευτικό. Χαρακτηρίζει ανθρώπους οι οποίοι πετυχαίνουν επιτεύγματα και στόχους αλλά δεν μπορούν να τα χαρούν. Διότι, σκέφτονται ότι υπάρχει κάτι ακόμη καλύτερο, κάτι ακόμη υψηλότερο, έχουν το φόβο ότι αν χαρούν θα χαλαρώσουν και θα χάσουν την αποδοτικότητα τους και διαρκώς συγκρίνουν τον εαυτό τους με τους άλλους. Στην περίπτωση αυτή μια γυναίκα που έγινε διευθύντρια και πάλι δεν θα χαιρόταν σημαντικά γιατί θα θεωρούσε ότι πέτυχε κάτι συνηθισμένο, ότι είναι μια από τις πολλές διευθύντριες που υπάρχουν, ότι άλλες γυναίκες έχουν καταφέρει περισσότερα.

Ενώ λοιπόν στην πρώτη μορφή τελειοθηρίας το άτομο είναι μπλοκαρισμένο να νιώσει καθημερινά ευχάριστα συναισθήματα μέχρι να πετύχει τον υψηλό στόχο που έχει θέσει, στην δεύτερη περίπτωση ακόμη κι αν πετύχει ένα στόχο και πάλι δεν μένει ευχαριστημένο και βιώνει ξανά αρνητικά ή ουδέτερα συναισθήματα γρήγορα.

Για να καταλάβουμε πόσο διαβρωτικό για την ψυχολογία είναι η τελειοθηρία ας δούμε τις επιπτώσεις της. Η τελειοθηρία βρίσκεται πίσω από πολλές Καταθλίψεις, από τη χρόνια Δυσθυμία και είναι πυροδοτικός παράγοντας εμφάνισης Διατροφικών Διαταραχών, όπως η Βουλιμία και η Ανορεξία καθώς και η χρήση ουσιών. Υψηλή αίσθηση τελειοθηρίας εμφανίζεται κατεξοχήν σε άτομα που η προσωπικότητα τους έχει στοιχεία Ψυχαναγκαστικά ή Ναρκισσιστικά.

Οι άνθρωποι με τελειοθηρία πραγματικά υποφέρουν στη ζωή τους καθώς δυσκολεύονται να νιώσουν ευχάριστα συναισθήματα και να σκέφτονται με θετικό τρόπο.

Η τελειοθηρία και το άγχος είναι αλληλένδετα στη κοινωνία μας και για αυτό το λόγο οι ανωτέρω διαταραχές θα παρουσιάσουν αύξηση τα επόμενα χρόνια.

Η Ψυχοθεραπεία μπορεί να τους βοηθήσει να ζήσουν καλύτερα.

Να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα που προέκυψαν από την τελειοθηρία και δεν ξέρουν πώς να τα ελέγξουν, αλλά και να λειάνουν την υπερβολικά αυστηρή κριτική προς τον εαυτό τους καθώς και την επικριτική διάθεση και τα αρνητικά συναισθήματα που μεταφέρουν στους σημαντικούς ανθρώπους γύρω τους , με τους οποίους αποκτούν πολλές διαπροσωπικές δυσκολίες.

Δυστυχώς, η τελειοθηρία αντιμετωπίζεται κοινωνικά σαν ένα θετικό στοιχείο προσωπικότητας, ενώ στην πραγματικότητα είναι ένας παράγοντας που κάνει τους ανθρώπους να υποφέρουν.

Το να είσαι τελειοθηρικός μπορεί να έχει τα ακριβώς αντίθετα αποτελέσματα. Αντί να σε βοηθήσει να επιτύχεις τους υψηλούς στόχους μπορεί να σε κάνει να έχεις μειωμένη απόδοση, παραγωγικότητα, να χάνεις την ψυχραιμία σου, να παίρνεις λανθασμένες αποφάσεις για την ζωή σου και τα προβλήματα σου, να μετανιώνεις διαρκώς για λάθη που έκανες στο παρελθόν και να κολλάς σε αυτά, να βλέπεις το μέλλον ως ένα βουνό απαιτήσεων που δεν μπορείς να εκπληρώσεις και τελικά να διαπιστώσεις ότι όλα αυτά τα τέλεια που ονειρεύτηκες και προσπάθησες σκληρά να πετύχεις δεν τα κατάφερες ή τελικά ήταν λιγότερα σοβαρά να πετύχεις από όσο πίστευες. Είναι σημαντικό να μάθεις τα υψηλά στάνταρ που έχεις, αν είναι πραγματικές επιθυμίες δικές σου ή έχεις μπει στο ρόλο του να εκπληρώνεις επιθυμίες των άλλων.

Εάν το νόημα της ζωής είναι η ευτυχία, τότε η τελειοθηρία μπορεί να σε εμποδίσει να την αποκτήσεις .

Στην περίπτωση αυτή η ζωή σου χρειάζεται μια νέα νοηματοδότηση και αναμόρφωση των αξιών σου.

Εάν ήδη πάσχεις από κάποια από τις ανωτέρω Διαταραχές Άγχους, Διατροφής, Κατάθλιψης τότε η Ψυχοθεραπεία είναι απλά αναγκαία για να σε προστατεύσει από τις υποτροπές.

Το να θες να πετύχεις στη ζωή σου είναι καλό. Το να μην ευχαριστιέσαι όμως τη ζωή σου για να πετύχεις είναι πραγματικό πρόβλημα.