Έμμονες σκέψεις με τη θρησκεία

Στο νέο μου άρθρο για το ανανεωμένο blog  του nophobia.gr  θα μιλήσουμε για το βίωμα των ανθρώπων με Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή με θρησκευτικού τύπου ιδεοληψίες.

Μαρτυρία πρώτη: « Έμπαινα στην εκκλησία και στο νου μου ερχόταν, χωρίς να το θέλω, εικόνες αγίων να κάνουν έρωτα μεταξύ τους. Πάγωνα από το φόβο μου και προσευχόμουν ο Χριστός να με βοηθήσει να μου έρχονται τέτοια πράγματα στο μυαλό».

Μαρτυρία Δεύτερη: «Έβλεπα την εικόνα του Αγίου Χαράλαμπου στο σπίτι και το μυαλό μου γέμιζε από εικόνες του να ερωτοτροπεί με το Σατανά».

Μαρτυρία Τρίτη: «Περνούσα έξω από την εκκλησία και μου ερχόταν να βλαστημήσω. Φοβόμουν πολύ, πάρα πολύ μη συμβεί. Πήγαινα να μου διαβάσουν ευχές στο τοπικό μοναστήρι, εξομολογήθηκα, φορούσα φυλαχτά, κομποσκοίνια, το βαπτιστικό μου Σταυρό και έκανα εννιά φορές το Σταυρό μου μπροστά από κάθε θρησκευτικό σύμβολο που έβλεπα (εικόνα, εικονοστάσι, εκκλησία κλπ). Αλλά ο φόβος παρέμενε!  Ένιωθα τρελός! Ένιωθα αμαρτωλός! Ένιωθα κακός Χριστιανός  που τον τιμωρεί ο Θεός για κάποια αμαρτία του».

Μαρτυρία Τρίτη: «Διαρκώς μου έρχονται στο νου φράσεις, εικόνες, χωρία, από το Ευαγγέλιο και την Παλαιά Διαθήκη»

Η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή εμφανίζεται στο 2,5% περίπου του πληθυσμού. Δηλαδή πάνω από 250 000 Έλληνες βιώνουν το βασανιστικό αυτό πρόβλημα. Υπάρχουν πολλές μορφές της που μπορεί κάποιος να ενημερωθεί για αυτές πατώντας πάνω στο μενού «ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ & ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ». Η διαταραχή εκδηλώνεται με ανεπιθύμητες ιδέες, εικόνες ή παρορμήσεις που εισβάλλουν ξαφνικά στο νου του ατόμου παρά τη θέλησή του. Αυτό το σύμπτωμα ονομάζεται Ιδεοληψίες. Το άτομο βιώνει μεγάλο άγχος εξαιτίας των ιδεοληψιών και επιστρατεύει διάφορες μεθόδους, που μπορεί είτε να είναι παρατηρήσιμες με το μάτι, είτε να γίνονται νοητικά, είτε και τα δύο, προκειμένου να εξουδετερώσει τις ιδεοληψίες και το άγχος που του προκαλούν. Αυτό το σύμπτωμα ονομάζεται τελετουργίες, ψυχαναγκασμοί ή καταναγκαστικές πράξεις. Τέλος, οι άνθρωποι με το πρόβλημα αυτό αποφεύγουν τα ερεθίσματα εκείνα που τους πυροδοτούν τις ιδεοληψίες.

Ένας συνηθισμένος τύπος ιδεοληψιών είναι εκείνες που σχετίζονται με τη Θρησκεία. Το περιεχόμενό τους συνήθως περιλαμβάνει φόβους ότι το άτομο θα κάνει πράγματα που είναι αντίθετα με το θρησκευτικό του πιστεύω και μάλιστα με τρόπο άσεμνο και προσβλητικό. Συνηθισμένα παραδείγματα είναι οι φόβοι μήπως βρίσει, βλασφημήσει ή μιλήσει άσχημα μέσα στην εκκλησία κατά τη διάρκεια ενός μυστηρίου ή απλά όταν έχει μπει να ανάψει ένα κερί  ή όποτε βρίσκεται μπροστά σε μια εικόνα, όποτε περνά έξω από την εκκλησία ή όποτε ακούει μια θρησκευτική συζήτηση. Έτσι ένας άνθρωπος μπορεί να φοβάται ότι θα σκίσει το Ευαγγέλιο την ώρα της Θείας Λειτουργίας, θα φτύσει ή θα βλαστημήσει  τον ιερέα, θα σπάσει μια εικόνα, θα βρίσει κάποιον που κάθεται δίπλα του κλπ.

Το περιεχόμενο των θρησκευτικών ιδεοληψιών μπορεί να περιλαμβάνει φόβους μήπως δαιμονιστεί, μήπως μπει μέσα του ο Σατανάς και γι’ αυτό θα κάνει κάτι κακό ή θρησκευτικά προσβλητικό.  Μια άλλη μορφή είναι ότι αν δεν εκτελέσει σωστά μια θρησκευτική τελετουργία πχ. να κάνει προσευχή κάθε βράδυ, να λέει τα λόγια με συγκεκριμένο ρυθμό, να κάνει το Σταυρό του τόσες φορές κλπ τότε κάτι κακό θα συμβεί στον ίδιο ή σε κάποιο αγαπημένο του πρόσωπο ή κάτι κακό θα συμβεί γενικά.

Πολύ βασανιστικό είναι να συνοδεύονται όλα τα παραπάνω και με εικόνες. Για παράδειγμα, εικόνες που του έρχονται ξαφνικά στο νου χωρίς να το θέλει με σεξουαλικές περιπτύξεις αγίων μεταξύ τους ή με τον ίδιο ή με το Σατανά. Οι εικόνες μπορεί να είναι και άλλων ειδών, όπως πχ. δαιμονισμού, κηδείας κλπ. Ωστόσο, ένα συνοπτικό άρθρο δε μπορεί να χωρέσει όλα τα παραδείγματα.  Συνήθως οι άνθρωποι με τέτοιες ιδεοληψίες από τη μεγάλη ντροπή που νιώθουν αποφεύγουν να μιλήσουν για όλα αυτά τόσο στους οικείους τους όσο και στους θεραπευτές τους. Υποφέρουν σιωπηρά.

Αποφεύγουν διάφορα ερεθίσματα για να μη πυροδοτούνται οι ιδεοληψίες. Για παράδειγμα δεν πηγαίνουν στην εκκλησία. Άλλοι πηγαίνουν στην εκκλησία αλλά κάθονται λίγο, έχουν επινοήσει διάφορες τελετουργίες για να αντέξουν στη διάρκεια του μυστηρίου, δε φιλούν εικόνες ή τις φιλούν μόνο σε συγκεκριμένα μέρη πχ. στο μέρος της εικόνας που δεν εικονίζεται ο Άγιος κλπ. Μπορεί να αποφεύγουν θρησκευτικά σύμβολα ή να αποφεύγουν μόνο κάποια από αυτά. Αποφεύγουν θρησκευτικές συζητήσεις ή ειδήσεις, μεταφυσικές συζητήσεις, ταινίες με θέματα εξορκισμού, πνευμάτων, δαιμονισμού, φαντάσματα και θρησκείας. Οι αποφυγές του κάθε ανθρώπου σχετίζονται με το περιεχόμενο των ιδεοληψιών τους και γι’ αυτό ο κατάλογος μπορεί να είναι πολύ μακροσκελής.

Προκειμένου να ανακουφιστούν από το άγχος τους επινοούν διάφορες τελετουργίες. Για παράδειγμα, προσεύχονται με συγκεκριμένο τρόπο, φορούν κομποσκοίνια, προσκυνούν αγίους με συγκεκριμένο τελετουργικό τρόπο πχ. αριθμό γονυκλισιών, φορούν Σταυρούς, άλλα φυλακτά πχ. για το κακό μάτι που το αποδέχεται η θρησκεία, εξομολογούνται, πηγαίνουν σε μοναστήρια να τους διαβάσουν ευχές «ονομαστοί» καλόγεροι που λύνουν μάγια ή μεταδίδουν καλή ενέργεια, επισκέπτονται τόπους μεγάλου συμβολισμού θρησκευτικής λατρείας πχ. Άγιοι Τόποι, Άγιο Όρος, Παναγία Τήνου κλπ. Διαβάζουν βιβλία θρησκευτικού περιεχομένου για να μην απομακρυνθούν από την πίστη τους και τότε χάσουν τον έλεγχο και πραγματοποιήσουν τους φόβους τους. Ο κατάλογος των τελετουργιών μπορεί να είναι πραγματικά ατελείωτος.. Κάθε άνθρωπος επινοεί διάφορες τελετουργίες για να σωθεί από το άγχος του που είναι εκείνη την ώρα ανυπόφορο πραγματικά.

Η θεραπεία του προβλήματος περνά από το ίδιο το άτομο! Χρειάζεται να καταλάβει πως όλα αυτά δεν είναι κομμάτια του εαυτού του αλλά κάτι ξένο προς τον εαυτό του, δηλαδή συμπτώματα ενός ψυχολογικού προβλήματος που λέγεται Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή. Οι ιδεοληψίες δε σημαίνουν τίποτα για το πόσο πιστός ή καλός Χριστιανός ή άνθρωπος είναι.

Οι ιδεοληψίες, όμως, «χτυπούν» το άτομο στο ευαίσθητο σημείο του. Αν, δηλαδή, είναι ένας υπεύθυνος, καλός άνθρωπος που είναι πιστός στις αρχές του και τα πιστεύω του, τότε οι ιδεοληψίες τον χτυπούν ακριβώς εκεί. Έτσι, αν για τον άνθρωπο αυτό είναι στις αρχές του να φέρεται ευπρεπώς, τότε οι ιδεοληψίες τον χτυπούν στο να φοβάται μήπως φερθεί εντελώς απρεπώς, όπως πχ. να βρίσει μέσα στην εκκλησία.

Έπειτα το άτομο χρειάζεται, αφού συνειδητοποιήσει ότι έχει να παλέψει με μια ψυχολογική διαταραχή, όχι με τον εαυτό του ή την πίστη του, να αναζητήσει επαγγελματική βοήθεια. Η πιο αποτελεσματική θεραπεία για την Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή είναι η Συμπεριφοριστική Θεραπεία (σήμερα λέγεται συνηθέστερα Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Θεραπεία). Οι άνθρωποι με Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή εκτός από θρησκευτικού τύπου ιδεοληψίες και τελετουργίες μπορεί να έχουν κι άλλων τύπων ιδεοληψίες και τελετουργίες. Οι Συμπεριφοριστικές Παρεμβάσεις είναι οι πλέον αποτελεσματικές για την αντιμετώπιση των προβλημάτων αυτών. Το άτομο μαθαίνει γιατί εμφάνισε το πρόβλημα αυτό, πως αυτό παραμένει και τι να κάνει για να το ξεπεράσει. Στηρίζεται δηλαδή στα δικά του πόδια για να ξεπεράσει. Μάλιστα υπάρχουν λίγες πιθανότητες υποτροπής μετά το τέλος της συμπεριφοριστικής θεραπείας!

Μπορεί επίσης να ζητήσει ψυχιατρική βοήθεια. Υπάρχουν ψυχοφάρμακα, όπως κάποια αντικαταθλιπτικά, τα οποία μόνα τους ή σε συνδυασμό με κάποια άτυπα μείζονα ηρεμιστικά φάρμακα, επιφέρουν βελτίωση 40%-60%. Δηλαδή το άτομο βιώνει μεγάλη ανακούφιση από τα συμπτώματα του και μπορεί να λειτουργεί καλύτερα στην καθημερινή του ζωή. Μάλιστα, τα φάρμακα αυτά είναι ασφαλή με ελάχιστες ή καθόλου παρενέργειες. Ωστόσο, μόνη της η φαρμακοθεραπεία δε μαθαίνει στο άτομο γιατί του δημιουργήθηκαν όλα αυτά και τι να κάνει μόνος του να τα ξεπεράσει, με αποτέλεσμα μεγάλες πιθανότητες υποτροπών σύντομα μετά τη διακοπή των φαρμάκων από τον ασθενή. Στηρίζεται δηλαδή σε κάτι ξένο και όχι στον εαυτό του και στις δυνάμεις του για να το ξεπεράσει Απόρροια τούτων είναι η φαρμακοθεραπεία να γίνεται μακροχρόνια και σε κάποιες περιπτώσεις ισόβια…

Σε πολλές περιπτώσεις η ενδεδειγμένη λύση είναι ο συνδυασμός Φαρμακοθεραπείας και Συμπεριφοριστικών Παρεμβάσεων. Με τη φαρμακοθεραπεία το άτομο ανακουφίζεται και μπορεί πιο εύκολα να εφαρμόσει τις συμπεριφοριστικές τεχνικές για να διακόψει, μειώνοντας στο ελάχιστο τον κίνδυνο υποτροπής, τα φάρμακα.

Τέλος, το άτομο μπορεί να βοηθηθεί με το συνδυασμό φαρμακοθεραπείας και Νευροανάδρασης ή Συμπεριφοριστικής Θεραπείας και Νευροανάδρασης ή και των τριών μεθόδων μαζί.