Τριχοτιλλομανία και Θεραπεία
Ένα διαδεδομένο πρόβλημα το οποίο ξεκινά την περίοδο της παιδικής ηλικίας και της εφηβείας που παραμένει κάποιες φορές και στην ενήλικη ζωή είναι η Τριχοτιλλομανία. Το πρόβλημα αυτό δημιουργεί μεγάλη αμηχανία και αισθήματα ντροπής σε όσους έχουν την συνήθεια αυτή. Είναι μια συχνή κατάσταση η οποία φαίνεται να συμβαίνει σε πολλούς ανθρώπους καθώς η συχνότητα της ανάλογα τις μελέτες δείχνει υψηλά ποσοστά νόσησης που κυμαίνονται από 1%-3%. Η Τριχοτιλλομανία χαρακτηρίζεται από ένα εκούσιο τράβηγμα των τριχών, το οποίο το άτομο προσπαθεί να σταματήσει αλλά δεν μπορεί.
Ειδικότερα, σε καταστάσεις που τα άτομα νιώθουν πλήξη, άγχος ή στρες τραβούν τις τρίχες τους. Συνηθισμένες καταστάσεις είναι μπροστά στην τηλεόραση, την ώρα της μελέτης, όταν εργάζονται πάνω σε ένα αντικείμενο, όταν είναι έξω για καφέ. Τότε αρχίζουν να τραβούν τρίχες από κάποιο σημείο του σώματος, συχνότερα από τα μαλλιά στο κεφάλι, τα φρύδια, τα γένια αλλά και από τις τρίχες σε άλλες περιοχές του σώματος όπως χέρια, πόδια, κοιλιά. Η παρόρμηση να τραβήξουν την τρίχα συμβαίνει όταν τα δάχτυλα τους αγγίζουν τις τρίχες και τότε τους γεννάται μια επιθυμία να τραβήξουν τρίχες από το σημείο εκείνο.
Κάποιοι θα τραβήξουν από ένα σημείο τις πιο κοντές ή τις πιο λεπτές τρίχες, ενώ άλλοι τις πιο ψηλές και χοντρές. Το κριτήριο με το οποίο κανείς θα τραβήξει τις τρίχες είναι καθαρά ατομικό και έχει να κάνει με το πώς συνήθισε να επιλέγει τις τρίχες από την αρχή της εκδήλωσης του προβλήματος. Μερικοί τραβούν τρίχες μόνο από κάποια συγκεκριμένα σημεία των μαλλιών, πχ. στους κροτάφους ενώ σε άλλους το σημείο δεν παίζει κανένα ρόλο. Με το που βγάλουν την τρίχα ο βαθμός της παρόρμησης που τους ώθησε να την τραβήξουν, προσωρινά μειώνεται λίγο και έπειτα αυξάνει πάλι, πολύ γρήγορα με το που το άτομο ξαναγγίξει την περιοχή εκεί. Είναι μάλιστα πολύ συνηθισμένο τα κενά που έχουν δημιουργηθεί σε ένα σημείο από το τράβηγμα των τριχών να τους αγχώνουν γι’ αυτό το λόγο να τραβάνε περισσότερο στην περιοχή εκείνη. Μέσα σε ένα επεισόδιο μπορεί κάποιος να τραβήξει από δυο-τρείς τρίχες μέχρι περισσότερες από εκατό.
Μόλις τραβήξουν την τρίχα ο καθένας έχει ένα προσωπικό τρόπο μεταχείρισης της. Άλλος τις πετά. Άλλος τις μαζεύει σε σακουλάκι για να παίξει με αυτές στα δάχτυλα του αργότερα ή να τις φάει αργότερα. Άλλος τις κρατά για λίγη ώρα ανάμεσα στα δάχτυλα του και μετά τις πετά, ενώ άλλος τις τρώει και τις φτύνει περιεργάζοντας τες ανάμεσα στα δόντια του, ενώ άλλος τις τρώει και τις καταπίνει.
Το πρόβλημα γίνεται πολύ μεγάλο όταν παρατηρούνται μεγάλα κενά και αραιώσεις στα μαλλιά που μπορούν να φτάσουν ακόμα και ως τη δημιουργία φαλάκρας. Η αποκατάσταση του προβλήματος είναι πολύ δαπανηρή καθώς αναγκάζονται να ξοδέψουν μεγάλα ποσά σε περούκες, εμφυτεύσεις μαλλιών, φάρμακα αναζωογόνησης του τριχωτού της κεφαλής και επισκέψεις σε δερματολόγους. Η Τριχοτιλλομανία είναι μια διαταραχή που κοστίζει πολύ ακριβά στους ασθενείς. Επίσης, οι άνθρωποι πληρώνουν πολύ μεγάλο ψυχολογικό κόστος καθώς νιώθουν συναισθήματα ντροπής, αμηχανίας, φόβου μην ανακαλύψει κάποιος το πρόβλημα τους και γελοιοποιηθούν και παρουσιάζουν χαμηλή αυτοπεποίθηση.
Η αντιμετώπιση της Τριχοτιλλομανίας είναι εφικτή!
Η καταλληλότερη Ψυχοθεραπεία είναι η Συμπεριφοριστική η οποία εκπαιδεύει το άτομο στην αντίσταση της παρόρμησης να τραβά τρίχες και στη διοχέτευση της έντασης που η παρόρμηση του προκαλεί σε πιο υγιείς και κοινωνικά αποδεκτές διεξόδους.
Τα βήματα που ακολουθούνται είναι τα εξής:
Στις πρώτες συνεδρίες ο ειδικός παρατηρεί το πώς εκδηλώνεται το πρόβλημα, δηλαδή, από ποιά ερεθίσματα και σε ποιές καταστάσεις αυτό πυροδοτείται, τα σημεία που το άτομο τραβά τρίχες ανάλογα με την κατάσταση, πόσες τρίχες τραβά και τι τις κάνει αφού τις τραβήξει. Ταυτόχρονα, μαθαίνει πως το πρόβλημα αυτό εκδηλώθηκε και πως διακυμάνθηκε στη πορεία του χρόνου. Επιπροσθέτως, λαμβάνει το ιστορικό ανάπτυξης και τα άλλα προβλήματα που υπάρχουν στη ζωή του ατόμου. Το βήμα αυτό που συνήθως διαρκεί τρεις ως πέντε συνεδρίες των 45 λεπτών έκαστη ολοκληρώνεται με τη παρουσίαση στο άτομο ενός θεραπευτικού σχεδίου, όπου ο ψυχολόγος του εξηγεί γιατί εκδηλώθηκε το πρόβλημα αυτό, πώς παραμένει και τι χρειάζεται να γίνει για να αντιμετωπιστεί.
Εάν ο θεραπευόμενος συμφωνήσει με το θεραπευτικό σχέδιο που προτείνεται τότε ξεκινά το Δεύτερο Βήμα. Σε αυτό ο θεραπευόμενος εκπαιδεύεται ο ίδιος και οι οικείοι του στο τι είναι η Τριχοτιλλομανία και πως αντιμετωπίζεται ακολουθώντας αρχικά Τεχνικές Αντιστροφής της Συνήθειας που οδηγούν σε άμεση μείωση της παρόρμησης και δίνουν στο άτομο μια αίσθηση ελέγχου πάνω στο πρόβλημα αυτό. Το άτομο εφαρμόζει τις τεχνικές αυτές σε κάθε ερέθισμα που του προκαλεί την παρόρμηση της Τριχοτιλλομανίας με σκοπό τη μείωση της επιθυμίας και του άγχους.
Στο Τρίτο Βήμα αξιολογείται η συνολική πρόοδος της θεραπείας και αποφασίζεται η λήξη της εφαρμόζοντας Τεχνικές Πρόληψης της Υποτροπής. Για το λόγο αυτό προγραμματίζονται κάποιες σποραδικές συνεδρίες, συχνότητας περίπου μια φορά το μήνα για τους πρώτους τρεις μήνες, οι οποίες αραιώνουν ακόμη περισσότερο στη συνέχεια.
Η επιτυχία της Συμπεριφοριστικής θεραπείας έχει αποδειχτεί μέσα από πληθώρα μελετών και μπορεί να βελτιώσει το πρόβλημα σε πολύ σημαντικό βαθμό.
Το πιο σημαντικό είναι ότι το ίδιο το άτομο μαθαίνει να αυτοθεραπεύεται!
Δηλαδή μαθαίνει τι πρέπει να κάνει όταν η παρόρμηση εκδηλώνεται για να την ελέγξει.
Συνάμα, κατά τη διάρκεια της θεραπείας το άτομο μαθαίνει πώς να διαχειρίζεται το άγχος του, αλλά και να αναπτύξει διεκδικητικές συμπεριφορές προάσπισης των δικαιωμάτων του και ενίσχυσης της αυτοπεποίθησης του.
Η Τριχοτιλλομανία είναι μια επίμονη συνήθεια ο έλεγχος της οποίας είναι εφικτός εφαρμόζοντας τις κατάλληλες τεχνικές.