Προβλήματα Παρορμητικότητας και Υπερκινητικότητας στην ενήλικη ζωή
Σε προηγούμενο άρθρο του Nophobia.grμιλήσαμε για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι ενήλικες με ΔΕΠΥ λόγω των προβλημάτων στην οργάνωση, τον προγραμματισμό και την συγκέντρωση της προσοχής. Σε αυτό το άρθρο θα μιλήσουμε για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν λόγω της υπερκινητικότητας και της παρορμητικότητας. Μολονότι τα συμπτώματα αυτά μειώνονται όσο μεγαλώνουν, ωστόσο, πολλές φορές απλά αλλάζουν τρόπο εκδήλωσης στην ενήλικη ζωή εξακολουθώντας να προκαλούν προβλήματα.
Οι ενήλικες με ΔΕΠΥ βιώνουν την υπερκινητικότητα διαφορετικά από τα παιδιά. Ενώ στην παιδική τους ηλικία μπορεί να έτρεχαν και να δυσκολεύονταν να σταματήσουν ή σκαρφάλωναν πάνω στα έπιπλα, στην ενήλικη ζωή η υπερκινητικότητα εκδηλώνεται διαφορετικά. Πλέον είναι πιο ικανοί να κάτσουν σε μια καρέκλα με μεγαλύτερη ευκολία για ώρα, ωστόσο, πάλι μπορεί να παρατηρήσει κανείς πως κουνούν νευρικά τα πόδια τους ή κάνουν περισσότερες κινήσεις με τα χέρια. Γενικά, το να είναι στατικοί και να βρίσκονται σε κατάσταση χαμηλής ενεργητικότητας τους κάνει να δυσφορούν. Επιζητούν να σηκώνονται συχνά και να βηματίζουν ή επιλέγουν άσκηση που περιλαμβάνει κίνηση, όπως τρέξιμο, περπάτημα ή σπορ που απαιτούν κίνηση όπως αναρρίχηση, περίπατοι στα βουνά, κολύμπι. Το στοιχείο που τους διακρίνει από τους άλλους ανθρώπους στα ίδια σπορ είναι ότι κάνουν τα σπορ αυτά με υπερβολή.
Λόγω της υπερκινητικότητας ασχολούνται με πολλές δραστηριότητες κι είναι πολυπράγμονες. Συνήθως καταπιάνονται με δραστηριότητες που είναι ενεργητικές περισσότερο παρά ενέχουν το να κάθεται κανείς. Συνήθως δεν ολοκληρώνουν τις δραστηριότητες αυτές, απλά βαριούνται εύκολα και τις παρατούν γρήγορα. Δε μένουν σταθεροί. Αλλάζουν και δοκιμάζουν νέες δραστηριότητες εύκολα. Κάποτε είχα ένα πελάτη που έκανε χορό τρεις φορές την εβδομάδα, τρεις φορές πήγαινε γυμναστήριο και ενδιάμεσα δοκίμαζε και άλλες δραστηριότητες, όπως rafting, αλεξίπτωτο πλαγιάς, ιππασία, με τις οποίες ενθουσιαζόταν για δύο-τρεις μήνες και τις παρατούσε για να δοκιμάσει κάποια άλλη. Αν βαριόταν το latinάρχιζε tango, αν βαριόταν το tango, άρχιζε ιππασία κλπ.
Οι ίδιοι όταν μιλούν για τον εαυτό τους περιγράφουν μια δυσκολία χαλάρωσης, ένα αίσθημα εσωτερικής αεικινησίας, διαλείπουσες περιόδους σχετικά σταθερής νευρικότητας. Οι σκέψεις τους περνούν γρήγορα από το ένα θέμα στο άλλο και αντιμετωπίζουν συχνά θέματα άγχους, προβλήματα ύπνου και συγκέντρωσης.
Αναφορικά με την παρορμητικότητα, οι ενήλικες με ΔΕΠΥ εμφανίζουν συχνή διακοπή του λόγου των άλλων, διακόπτουν τους άλλους όταν είναι απασχολημένοι με κάτι άλλο και αλλάζουν, όπως περιγράψαμε και πιο πάνω, παρορμητικά ασχολίες. Ενθουσιάζονται εύκολα και βαριούνται ακόμη ευκολότερα. Γενικά έχουν ένα μόνιμο παράπονο ότι νιώθουν ανία και βαριούνται εύκολα. Αν σε όλα αυτά προστεθεί και η βιασύνη στη λήψη αποφάσεων τότε καταλαβαίνει κανείς ότι δυσκολεύονται στην ομαδική συνεργασία, έχουν ασταθείς διαπροσωπικές σχέσεις και δυσκολίες με τους άλλους ανθρώπους, καθώς εύκολα ενθουσιάζονται και εύκολα νιώθουν ανία, ενώ αναζητούν διαρκώς νέες προκλήσεις που θα τους διεγείρουν.
Οι ενήλικες με ΔΕΠΥ είναι πιο συχνό να κάνουν χρήση ουσιών για να αντιμετωπίσουν την ανία που νιώθουν, έχουν περισσότερες πιθανότητες τροχαίων ατυχημάτων και επικίνδυνης οδήγησης με επικίνδυνες προσπεράσεις και υψηλή ταχύτητα, γι’ αυτό επιλέγουν γρήγορα αυτοκίνητα. Είναι πιο πιθανό να έχουν εξάρτηση από το τζόγο και γενικά προβλήματα με το νόμο.
Οι ενήλικες με ΔΕΠΥ γενικά τείνουν να έχουν δυσκολίες σε στενές φιλίες ενώ μπορεί να έχουν πολλούς γνωστούς. Ακόμη, πιο συχνά εμπλέκονται σε μη ικανοποιητικές ερωτικές σχέσεις με έντονο θυμό και μεγάλες εντάσεις, είναι πιο πιθανό να έχουν συχνές εναλλαγές ερωτικών συντρόφων, να είναι ασταθείς ερωτικά, είναι τρεις φορές πιθανότερο να πάρουν διαζύγιο και πέντε φορές πιο πιθανό να εκδηλώσουν φυσική ή λεκτική βία προς τους/τις ερωτικές συντρόφους τους.
Όλα αυτά αυξάνονται αν η δυσκολία στη διαχείριση συναισθημάτων και τον έλεγχο των παρορμήσεων είναι μεγάλη, αν συνυπάρχει Διαταραχή Προσωπικότητας Μεθοριακού Τύπου (πιο συχνή στις ενήλικες γυναίκες με ΔΕΠΥ) ή Αντικοινωνικού Τύπου (πιο συχνή στους ενήλικους άντρες), κατάχρηση αλκοόλ και βιώματα ενδοοικογενειακής βίας στην παιδική τους ηλικία.
Οι Γνωσιακές και Συμπεριφοριστικές Ψυχοθεραπείες μπορούν να βοηθήσουν τους ανθρώπους αυτούς να ελέγχουν τα συναισθήματα και τις παρορμήσεις τους και να βάλουν την επαγγελματική και προσωπική τους ζωή σε τάξη. Συχνά για την αντιμετώπιση άλλων προβλημάτων που προκύπτουν από την ΔΕΠΥ μπορεί να χρειαστεί και παράλληλη ψυχοφαρμακευτική υποστήριξη. Ελπίδες βελτίωσης , δηλαδή, υπάρχουν σημαντικές και η ενδυνάμωση της αυτορρύθμισης και του αυτοελέγχου είναι εφικτή και στην ενήλικη ζωή.
