Οικογενειακά προβλήματα

Είναι συχνό φαινόμενο να ανήκει κάποιος σε μια οικογένεια που παρουσιάζει δυσλειτουργίες και να μην το αντιλαμβάνεται, πιστεύοντας ότι αυτός είναι ο σωστός ή έστω συνηθισμένος τρόπος λειτουργίας μια οικογένειας. Η δυσλειτουργία παρατηρείται όταν σε μια οικογένεια βλέπουμε κάποια «συμπτώματα», όπως συγκρούσεις με λογομαχίες, εκφράσεις που μειώνουν και πληγώνουν, βία, τιμωρίες, απουσία επικοινωνίας (κρατάω μούτρα), επιφανειακή επικοινωνία (δηλαδή επικοινωνία μόνο για τα βασικά χωρίς να επικοινωνούν τα μέλη της οικογένειας για τα ατομικά τους προβλήματα και να μην αναζητούν συμπαράσταση και κατανόηση), έλλειψη διασκέδασης. Όταν τα φαινόμενα αυτά είναι τακτικά και συχνά ή η πάγια συνηθισμένη κατάσταση, τότε σημαίνει ότι αυτή η οικογένεια παρουσιάζει κάποιες δυσλειτουργίες.

Ένα συνηθισμένο αίτιο της δυσλειτουργίας που εξηγεί τα ανωτέρω «συμπτώματα» είναι ο Έλεγχος. Δηλαδή, όταν κάποιο/α μέλη της οικογένειας ασκούν μεγάλο έλεγχο στα άλλα, χωρίς να τους αφήνουν ελευθερία επιλογών και δράσης. Όταν εγωιστικά ή από υπερβολική ανησυχία και άγχος θέλουν να μαθαίνουν τα πάντα και να ποδηγετούν τις συμπεριφορές των άλλων αφαιρώντας τους το δικαίωμα επιλογής, πρωτοβουλίας και αυτενέργειας. Η λογική του «θα κάνεις αυτό που λέω εγώ».

Μία άλλη εξήγηση της δυσλειτουργίας  είναι η Τελειοθηρία.  Στην περίπτωση αυτή κάποιος στην οικογένεια διαρκώς περιαυτολογεί για το πόσο καλά και σωστά και επιτυχημένα τα έχει κάνει όλα στη ζωή του. Έτσι, επιζητά διαρκώς καλύτερες επιδόσεις από τους άλλους και δε μένει ποτέ ευχαριστημένος. Τους συγκρίνει με άλλους που τα καταφέρνουν καλύτερα και τελικά οι άλλοι νιώθουν μονίμως μειονεκτικά, ζώντας σε ένα διαρκή ανταγωνισμό για να αποδείξουν ότι αξίζουν.

Η Ευθύνη/Ανευθυνότητα είναι μια ακόμη αιτία δυσλειτουργίας. Όταν η ευθύνη δε μοιράζεται, τότε καταλήγει να καταπιέζει μόνο συγκεκριμένα  μέλη της οικογένειας, ενώ τα άλλα χαίρονται ανέμελα τη ζωή. Όταν η ευθύνη συγκεντρώνεται πάνω σε κάποιον τότε εκείνος νιώθει πως φταίει για όλα. Όταν κάποιος δεν αναλαμβάνει τις ευθύνες του, γίνεται ασύδοτος και προκαλεί προβλήματα και στρες στους υπόλοιπους μαθαίνοντας να λειτουργεί ατομιστικά.

Η Έλλειψη Κατανόησης αποτελεί βασική αιτία δυσλειτουργίας. Κάθε άνθρωπος  χρειάζεται να νιώθει πως οι άλλοι μπορούν να τον καταλάβουν όταν τους εξηγήσει αυτό που σκέφτεται , για το τι νιώθει, τα συναισθήματά του, να δείξουν κατανόηση στα βιώματά του. Η Ακύρωση από τους άλλους, δηλαδή το να του λένε κάθε φορά  ότι είναι λάθος, τον κάνει να μην πιστεύει ότι θα βρει το δίκιο του εάν εκφραστεί και αποσύρεται από την επικοινωνία ή ξεσπά σε φωνές και γκρίνια. Τελικά, τον κάνει να μην εμπιστεύεται τους άλλους και τον εαυτό του.

Τελειώνουμε τα αίτια με την Άρνηση / Εθελοτυφλία. Στην οικογένεια υπάρχουν σοβαρά προβλήματα και όλοι λειτουργούν χωρίς να μιλούν για εκείνα. Ουσιαστικά, επικρατεί η αφ΄ υψηλού αντιμετώπισή τους ως υποδεέστερα, ενώ άλλα είναι τα σημαντικά  και σώζουν έτσι την εσωτερική τους ανάγκη να πιστεύουν ότι είναι ζουν αρμονικά ή ότι τα προβλήματα είναι μικρά και συνηθισμένα, από αυτά που έχουν όλες οι οικογένειες. Με τον τρόπο αυτό διαιωνίζονται χρόνια θέματα και διογκώνονται σε πολύ μεγαλύτερα που προκαλούν διαρκώς δυσλειτουργία στα μέλη της οικογένειας.

Οι ανωτέρω αιτίες οδηγούν στα «συμπτώματα» που αναφέρθηκαν στην πρώτη παράγραφο και εξηγούν και πολλά από τα ατομικά προβλήματα που κάποιος εκδηλώνει στην ενήλικη ζωή του. Φυσικά, οι ανωτέρω οικογενειακές δυσλειτουργίες φαίνονται και σε προβλήματα των παιδιών και εφήβων.

Εάν κάποιος προέρχεται από οικογενειακό περιβάλλον με πάγια κάποιο ή κάποια από τα ανωτέρω χαρακτηριστικά και «συμπτώματα» η ψυχοθεραπεία μπορεί να τον βοηθήσει να επουλώσει το τραύμα που άφησαν πάνω του.