Η Διεκδικητική στάση για τα Δικαιώματα μας
Πόσες φορές κάποιος στη ζωή του έχει νιώσει αγανακτισμένος και η σκέψη που έρχεται μέσα στο μυαλό του είναι η εξής:
«Γιατί, δικαίωμα μου δεν είναι;»
Αυτή ακριβώς η έκφραση γίνεται ο πυρήνας πολλών δυσάρεστων συναισθημάτων που μπορεί να υπομένει ένα άτομο για χρόνια. Στις περιπτώσεις αυτές η αγανάκτηση προκύπτει όταν το περιβάλλον του ατόμου δεν του αναγνωρίζει κάποια βασικά δικαιώματα αλλά τον γεμίζει με υποχρεώσεις προς τους άλλους. Για παράδειγμα, μια γυναίκα μπορεί να μεγαλώνει καταπιεσμένη από το περιβάλλον να βάλει σε δεύτερη μοίρα τα δικά της δικαιώματα αναφορικά με την κάλυψη των αναγκών της και των επιθυμιών της προκειμένου να καλύψει τις ανάγκες και τις επιθυμίες των γονιών της, κάτι που της παρουσιάζεται ως ηθική υποχρέωση. Ενώ η δική της ανάγκη και επιθυμία μπορεί να είναι να φύγει από το σπίτι και να ζήσει αυτόνομα μόνη, η οικογένεια της μπορεί να την αποθαρρύνει παρουσιάζοντας της την ηθική υποχρέωση να τους βοηθά όσο εκείνοι μεγαλώνουν, σαν μια πράξη ανταπόδοσης που την μεγάλωσαν.
Στις περιπτώσεις αυτές το άτομο νιώθει θυμό διότι καταπιέζεται που δεν ακολουθεί το δικό του θέλω και βάζει δεύτερες τις δικές του ανάγκες. Αυτό μπορεί να έχει ως συνέπεια ο θυμός να γίνει τοξικός και να δημιουργήσει ένα τοξικό περιβάλλον σχέσης μέσα στην οικογένεια. Θα μπορούσε, ακόμη, να γίνει τοξικό συναίσθημα που δεν εκφράζεται στους άλλους, αλλά το άτομο το καταπίνει και να το οδηγήσει στην κατάθλιψη. Είναι σημαντικό λοιπόν κάποιος να γνωρίζει τα δικαιώματα του, να γνωρίζει πως να μην παραβιάζει τα δικαιώματα των άλλων και πως να τα υπερασπίζεται. Η καταπίεση των δικαιωμάτων οδηγεί σε συναισθήματα χρόνιου θυμού ο οποίος είτε εκφράζεται με ενεργητικό ή παθητικό τρόπο είτε το άτομο αναγκάζεται να τον καταπνίξει για να μην τον εκδηλώσει.
Ας δούμε λοιπόν ποια είναι κάποια από τα δικαιώματα ενός ανθρώπου:
- Όλα τα άτομα έχουν δικαιώματα μέχρι του σημείου που δεν θίγουν τα δικαιώματα των άλλων. Διότι εάν θίγουν τα δικαιώματα των άλλων καταλήγουν να γίνονται μια επιθετική ενέργεια.
- Το δικαίωμα στην Αυτονόμηση: είναι δικαίωμα κάθε ενήλικου ατόμου να επιλέξει το ίδιο από μόνο του με ποιούς θα είναι μαζί, ποιούς θα συναναστρέφεται στη ζωή του, πόσο συχνά και με τί τρόπο. Είναι δικαίωμα του να επιλέξει αν θα μείνει μόνο του, αν θα συγκατοικήσει, αν θα κάνει οικογένεια ή όχι, ποιούς θα φροντίσει ή όχι και φυσικά να επιλέξει το ίδιο τον τόπο στον οποίο θέλει να μείνει.
- Είναι δικαίωμα του να καλύπτει τις δικές του ανάγκες με ισότιμο τρόπο προς τις ανάγκες των άλλων, να εκπληρώσει τις δικές του επιθυμίες και τα δικά του όνειρα.
- Είναι δικαίωμα του να ζήσει τη ζωή του όπως ο ίδιος το επέλεξε και το φαντάστηκε.
- Είναι δικαίωμα του να λέει ΟΧΙ και να αρνείται.
- Είναι δικαίωμα του να επιλέγει τί θα κάνει, πως θα πει κάτι, τί θα φορέσει, πώς θα φερθεί και να εκφράζει τη γνώμη του.
- Είναι δικαίωμα του να μην αποδέχεται υποχρεώσεις που οι άλλοι τον επιβαρύνουν όταν εκείνος δεν τις επέλεξε ελεύθερα ο ίδιος.
- Είναι δικαίωμα του να υπερασπίζεται τον εαυτό του και την αξία του ως άνθρωπος, δηλαδή να αντιστέκεται σε προσπάθειες των άλλων όταν προσπαθούν να του επιβάλλουν να εκπληρώνει τις δικές τους ανάγκες πρώτα εις βάρος των δικών του.
- Είναι δικαίωμα του να μην επιτρέπει σε κανέναν να τον ταπεινώνει, να τον μειώνει, να τον προσβάλλει και να του ασκεί βία.
Αυτά είναι αναφαίρετα δικαιώματα κάθε ενήλικου ατόμου υπό την προϋπόθεση ότι δεν θίγει τα δικαιώματα των άλλων.
Πολλά προβλήματα ξεκινάνε όταν το άτομο βιώνει μια χρόνια καταπίεση των δικαιωμάτων του. Στις περιπτώσεις αυτές το άτομο νιώθει θυμό. Το πώς θα διαχειριστεί τον θυμό του είναι σημαντικό για το πώς θα υπερασπιστεί τα δικαιώματα του. Ένα άτομο με Διεκδικητική Στάση μπορεί να διαχειριστεί καλύτερα το θυμό του σε σύγκριση με άλλα άτομα. Η Διεκδικητική Στάση σημαίνει ότι μπορεί, είναι ικανό να αναγνωρίσει ποιά ενέργεια του άλλου ατόμου του προκαλεί ενόχληση και θυμό και ότι το άτομο έχει την δυνατότητα να αναγνωρίσει και να παραδεχτεί ότι είναι θυμωμένος.
Όταν είσαι ικανός να αποδεχτείς το συναίσθημα του θυμού και με τρόπο κατανοητό και ήρεμο να εκφράσεις στο άλλο άτομο τους λόγους για τους οποίους θυμώνεις μαζί του, τότε μπορείς να υπερασπιστείς τα δικαιώματα σου καλύτερα και να πετύχεις πιο υγιείς σχέσεις. Τότε μπορείς να ζητήσεις αλλαγές που θα είναι πολύ συγκεκριμένες και θα γίνονται κατανοητές από το άλλο άτομο με αποτέλεσμα οι σχέσεις σας να μπορούν να αποκατασταθούν.
Βλέπουμε λοιπόν ότι πολλά άτομα δυσκολεύονται να είναι Διεκδικητικά διότι δεν έχουν αναπτύξει τις δεξιότητες της αναγνώρισης και της παραδοχής του θυμού, ενώ δυσκολεύονται παράλληλα να διατυπώσουν στα άλλα άτομα τους λόγους για τους οποίους θυμώνουν και συνάμα δεν βρίσκουν τρόπους να ζητήσουν αλλαγές.
Ένα ακόμη δύσκολο κομμάτι για αυτούς είναι ότι δυσκολεύονται να αντέξουν σε μια σύγκρουση. Έτσι, αποφεύγουν τις συγκρούσεις και τις διαφωνίες και ξεσπούν το θυμό τους είτε στον εαυτό τους, είτε σε ουσίες, είτε σε καταστροφή αντικειμένων, είτε σε ανθρώπους που δεν τους φταίνε.
Το να μάθουν να αντέχουν τις συγκρούσεις είναι μια δεξιότητα η οποία μπορεί να οικοδομηθεί. Η Διεκδικητική Στάση τελικά είναι απαραίτητη προκειμένου να προασπιστεί κάποιος τα δικαιώματα του, να ζήσει ελεύθερος και όχι ως υποχείριο των συνθηκών ή ως κτήμα των άλλων, να πετύχει να λαμβάνει ικανοποίηση από τις σχέσεις με τους άλλους ανθρώπους και να νιώθει ευεξία και ευημερία. Η Συμβουλευτική των Σχέσεων αλλά και η Ψυχοθεραπεία προβλημάτων που σχετίζονται με δυσκολίες διαχείρισης του θυμού μπορούν να βοηθήσουν κάθε άνθρωπο που αντιμετωπίζει είτε προσωρινές είτε χρόνιες τέτοιες δυσκολίες.
