Είναι όλοι ίδιοι τελικά;
Στα προηγούμενα άρθρα αναφερθήκαμε στο ρόλο Γονιδίων και Περιβάλλοντος σχετικά με τον τελικό φαινότυπο κάθε ανθρώπου ως προς την προσωπικότητα κα τη συμπεριφορά του. Καταλήξαμε στο τελευταίο άρθρο με την διαπίστωση ότι κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός και έτσι κάθε θεραπευόμενος είναι διαφορετικός και για το λόγο αυτό χρειάζεται η κάθε θεραπευτική παρέμβαση να βασίζεται σε ένα εξατομικευμένο σχέδιο αντιμετώπισης.
Θέλουμε τα άρθρα αυτά να διαλύσουμε κάποιους μύθους σχετικά με την ανθρώπινη συμπεριφορά. Οι πιο κοινοί μύθοι είναι: «τι να συμπεριφέρεσαι το ίδιο σε όλους», «όλοι ίδιοι είναι μωρέ», «όλοι το ίδιο κάνουν».
Πρόκειται απλά για υπεργενικεύσεις που δε λαμβάνουν υπόψιν τους την διαφορετικότητα του καθενός μας. Μπορεί να μοιραζόμαστε κάποιες συμπεριφορές που μοιάζουν, όμως, αυτό δεν αναιρεί την διαφορετικότητα.
Ο κάθε άνθρωπος μεταφράζει τα δεδομένα του περιβάλλοντος αλλά και του ίδιου του του οργανισμού, με διαφορετικό τρόπο. Η μετάφραση του αυτή βασίζεται στις εμπειρίες του και στο πως αυτές αλληλοεπέδρασαν με την ιδιοσυγκρασία του.
Για παράδειγμα αν ένα παιδί από ιδιοσυγκρασία αντιδρά στο στρες έντονα και μεγαλώσει με ένα γονιό που διαρκώς του μεταδίδει το μήνυμα ότι «τίποτα δεν είναι σίγουρο και ασφαλές και τα πάντα μπορούν να αλλάξουν από την μια στιγμή στην άλλη», τότε ο ενήλικας αυτός έχει πιο πολλές πιθανότητες να μεταφράζει τα δεδομένα γύρω του δημιουργώντας σενάρια μεγάλου κινδύνου και καταστροφής.
Αν, επομένως, σε αυτόν τον άνθρωπο, κάποιος του φέρεται με ασυνέπεια πχ. καθυστερεί σημαντικά στα ραντεβού, εκείνος, τότε, θα αγχώνεται πιο πολύ καθώς θα το μεταφράζει υπό το πρίσμα της απειλής και καταστροφής πχ. «κάτι κακό συνέβη, να πάρω τηλέφωνο να ελέγξω ότι όλα είναι καλά» ή «μάλλον με βαριέται ή δε με υπολογίζει και γι’ αυτό καθυστερεί».
Αντιθέτως, ένας άλλος άνθρωπος που δε μεταφράζει τα δεδομένα με όρους κινδύνους, θα μπορούσε απλά να την ερμηνεύσει την ασυνέπεια ως «ο φίλος μου δεν μπορεί να υπολογίσει σωστά το χρόνο και κάθε φορά αργεί» χωρίς να νιώθει απειλή ότι κάτι καταστροφικό σημαίνει η αργοπορία.
Οπότε, το να συμπεριφέρεσαι σε όλους με τον ίδιο τρόπο δεν έχει τις ίδιες συνέπειες πάνω τους. Δεν είμαστε όλοι ίδιοι, γιατί δεν μεταφράζουμε όλοι με τον ίδιο τρόπο τα δεδομένα γύρω μας και έτσι δεν αντιδρούν όλοι με τον ίδιο τρόπο σε κάθε περίσταση.
Αφού πήραμε μια ιδέα μέσα από όλα αυτά τα άρθρα γιατί ο καθένας είναι μοναδικός ας απαντήσουμε τώρα στο τι εξυπηρετεί η μοναδικότητα.
Η αλήθεια είναι ότι το να μην καθορίζεται η τελική μας συμπεριφορά και ο τελικός μας χαρακτήρας από τα γονίδια μόνο, το επέλεξε η ίδια η φύση σαν σενάριο.
Αν δεν είμασταν διαφορετικοί αλλά όμοιοι, δεν θα επιβιώναμε ως είδος. Η επιβίωση μας ως είδος βασίζεται στη διαφορετικότητα μας. Το περιβάλλον γύρω μας διαρκώς αλλάζει οπότε, όπως έλεγε ο Δαρβίνος, επιβιώνει ο καλύτερα προσαρμοσμένος σε αυτό. Αν είμαστε όλοι όμοιοι τότε ναι μεν θα αντιμετωπίζαμε άλλους κινδύνους που θα μπορούσαν να μας αφανίσουν.
Θα ήταν πολύ επικίνδυνο για την επιβίωση μας να είμασταν όλοι ως προσωπικότητες πολύ επιθετικοί ο ένας προς τον άλλο καθώς θα καταλήγαμε να αλληλοεξοντωθούμε. Επειδή, όμως, υπάρχουν και ήρεμοι, ήσυχοι άνθρωποι αναμιγνύονται τα χαρακτηριστικά αυτά μαζί τους (και για λόγους γενετικούς στη σύλληψη του παιδιού και για λόγους περιβαλλοντικούς, με τις δικές τους αξίες και πρότυπα αντιδράσεων) κι έτσι επανέρχεται η ισορροπία.
Για αυτό ένα χαρακτηριστικό που όλοι έχουμε, η επιθετικότητα, απαντάται στην κοινωνία σε διαβαθμίσεις. Άλλος είναι πολύ επιθετικός άλλος ελάχιστα, άλλος μέτρια και αυτό μας φέρνει ισορροπία μεταξύ μας και μας κάνει να επιβιώνουμε.
Οι πολύ επιθετικοί άνθρωποι βοηθούν την επιβίωση του είδους μας πχ. σε ένα πόλεμο περισσότερο από τους ελάχιστα επιθετικούς. Ομοίως εν καιρώ ειρήνης οι ελάχιστα επιθετικοί άνθρωποι συνεισφέρουν περισσότερο με τις αντιδράσεις τους στην παγίωση της ειρήνης από ότι οι πλέον επιθετικοί, προάγοντας πάλι την επιβίωση.
Καταλήγοντας, λοιπόν, η διαφορετικότητα είναι η βάση της φυσικής επιλογής, διότι βοηθά τους ανθρώπους να προσαρμόζονται καλύτερα στις διαρκείς αλλαγές του φυσικού και κοινωνικού τους περιβάλλοντος.
